ТЭКК "Дзвiна". Што зроблена і чым займаемся.

ТЭКК "Дзвiна". Што зроблена і чым займаемся.

   Турысцка-экалагiчна-краязнаўчы клуб "Дзвiна" Лужаснянской гiмназii iснуе ўжо некалькi год. Сярод накiрункаў дзейнасцi выдзяляем асобныя:
   * распрацоўка турыстычных, турыстычна-краязнаўчых, турыстычна-экалагiчных паходаў;
   * экалогiя Вiцебскага раена i наваколляў;
   * краязнаўства
         Лужасна
         Вiцебскi раен i наваколлi Вiцебска
         трагiчныя старонкi нашай мiнульшчыны;
   * складанне iнфармацыйнай базы па вышэйпададзеных тэмах (фотаадбiiткi, збор iнфармацыi ад сведкаў (тагочасоуцаў), артыкулаў мясцовага друку, матэрыялау ўстаноў i арганiзацый За гэты час праводзiлася вялiкая праца па збiранню фактычнага матэрыялу, вывучэнню краязнаўчай лiтаратуры, архiуных матэрыялаў, апытаннi мясцовых жыхароў i г.д.
   Удзельнiчалi ў конкурсах "Лепшае асвятленне краязнаўчай працы ў мясцовым друку", "Летапiсанне роднай вескi", "Распрацоўка лепшага турыстычна-краязнаучага пахода", "Трагiчныя старонкi мунушчыны" i iншых.

У паходах здабыта каштоўная iнфармацыя па краязнаўству, а больш дакладна па помнiках гiсторыi i культуры, трагiчных старонках мiнуўшчыны i папулярызацыi iх у мясцовым друку.

Пошук i рэгiстрацыя помнiкаў гiсторыi i культуры.

   * Адшуканы i апiсаны невядомыя раней i не зарэгiстраваныя у "Зборы помнiкаў гiсторыi i культуры Вiцебскай вобласцi" аб'екты:

1. Курган і каменныя крыжы каля в. Сушчова
2. Курган каля в. Мазалава (на усходняй ускраіне вескі, каля лясной дарогі, што вядзе да в. Сакольнікі, у пяшчанага кар'ера)
3. Рэшткі вадзянога млына Шакялі (непадалек ад в. Сакольнікі Мазалаўскага с\с)
4. Каменныя крыжы на могілках "Слабодка" у п. Лужасна
5. Каменныя крыжы на могілках "Кахоўка" у в. Сакольнікі Мазалаўскага с\с
6. Сядзіба былога маентка і рэшткі гаспадарчых забудоў у в. Лукі (Віцебскі раен) на беразе ракі Дзвіна
7. Будынак былой царквы Уздзвіжання Крыжа ў п. Лужасна
8. Адміністрацыйны будынак Лужаснянскай земляробчай царквы
9. Маентак "Мілае" які належаў і. Манькоўскаму (кан. ХVііі - пач. ХіХ стст.) у в. Мазалава Вицебскага раена
10. Будынак паштовай станцыі каля в. Завольша (Лезненскага раена)
11. Веска Падваліца Мазалаўскі с\с (не існуе) - былы маентак віцебскага краязнаўцы Стукаліча У.К.
12. Веска Сасноўка Ноўкінскага с\с. а) Сядзібны дом; б) будынкі санаторыя
13. Рэшткі вадзянога млына ў в. Мазалава
14. Помнік Сталіну ў рэчцы Лужаснянка каля п. Лужасна
15. Рэшткі сядзібы ў в. Чырвоны Двор Мазалаўскага с\с

1. Рызаўскія могілкі на беразе Лужаснянкі каля в. Калінава
2. каменныя крыжы ў лесе каля в.Каралева
3. Каменныя крыжы і камні з дзіркамі каля в. Суднікі
4. рэшткі былога вадзянога млына ў лесе "Ташнік"
5. скапленне валуноў каля в. Берашова Сенненскага раена
6. Гададзішча ў в. Сасноўцы Віцебскага раена, каля возера Гараднянскае

Краязнаўчая праца ў мясцовым друку.

   Атрыманыя матэрыяла (паходы, цiкавыя знаходкi i планы на будучыню) апрацоўваюцца i публiкуюцца ў мясцовым друку. У гарадской газете "Вiцьбiчы", абласных "Народнае слова" i "Вiцебскi рабочы", раеннай "Жыцце Прыдзвiння" больш за два гады вядзецца рубрыка, прысвечаная турыстычна-краязнаўчым маршрутам у ваколiцах Вiцебска у якой публiкуюцца так сама iншыя краязнаўчыя матэрыялы. Надрукавана больш за 20 артыкулау. Але газета не дае магчымасцi друкаваць увесь матэрыял з гiстарычнымi даведкамi i распавяданнямi, апiсаннямi цiкавых прыродных i культурных аб'ектаў, магчымых варыянтаў радыяльных выхадаў. З гэтай нагоды, поўныя матэрыялы рэдактуюцца i рыхтуюцца да выдання ў выглядзе асабнага зборнiка маршрутаў для больш зацiкаўленых людзей, краязнауцау, аматараў прыроды, турыстаў любой катэгорыi падрыхтаванасцi.
   Падрыхтоўка навуковых артыкулаў i метадычных матэрыялаў
   * Трагiчныя старонкi гiсторыi /Замкi Iвана IV Жахлiвага на тэрыторыi сучаснай Вiцебскай вобласцi, Спiс знiкнуушых весак i населенных месцау Мазалаускага с\с)
   * Гiсторыя населеннага пункта /Лужасна, Вiцебскi раен, Наваколлi Вiцебска/
   * Спiс лiтаратуры па краязнаўству для настаўнiкаў Вiцебска i наваколляў
   * Спiс выдатных мясцiн у наваколлях Вiцебска
   * Выданы буклет накладам 1000 паасобнікаў.

Распрацаваны сайт у Iнтэрнэце.

Складаецца база даных па краязнаўству.

Падрыхтавана перасоўная выстава "Турысцка-экалагічныя маршруты ў наваколлях Віцебска".

   * У час паходау вядзецца не толькi падрабязнае апiсанне маршрута, але i фатаграфаванне помнiкау гiсторыi, культуры, архiтэктуры, археалогii, помнiкаў прыроды i проста цiкавых, прыгожых месцаў.
   * артыкулы i матэрыялы мясцовага i рэспублiканскага друку.
   * складаецца фотагалерэя мясцовага жыцця, помнiкаў прыроды i культуры. Маецца больш за 700 каляровых фотаздымкаў. Калекцыя пераводзiцца ў лiчбавую форму, па матэрыялах рыхтуецца CD-дыск, матэрыялы ў Iнтэрнэце.

   У галiне экалогii так сама можна вызначыць даволi некаторыя дасягненнi. У паходах была праведзена вывучэнне экалагiчнага становiшча некаторых месцаў наваколляў Вiцебска. Сярод разнастайнай iнфармармацыi можна адзначыць некалькi раней невызначаных месцаў вырастання раслiн, якiя занесены ў Чырвоную кнiгу РБ i аб'ектаў, якiя маглi б прэтэндаваць на назву помнiкаў прыроды. Сярод такiх можна было б адзначыць:

1. Цэнныя насаджэнні хваевых дрэў на беразе Дзвіны каля в.Калінава /Мазалаўскі с\с Віцебскага раена/
   1. Каштоўнае насаджэнне хвояў i елак уздоўж Дзвiны. Месца знаходзiцца на правым беразе ракi ў 16 км. ад Вiцебска (насупраць в. Падбярэззе), у 400 м. ад а\л "Чайка".
         Ад стадыена а\л "Чайка" уздоуж берага, растуць каля 20 хвояу i 20 елак. Длiна акружнасцi ад 2,50 см, да 2,05 см. Пачынаюцца ў 350 метрах ад стадыена i растуць на працягу 400 метраў да бярозавага гая, што каля а\л "Арленак". Дрэвы вырастаюць i ў самага края берага i ў 50 м. ад яго. (Бераг абрывiсты, высата 10 - 15 метраў, да вады 20-30 метраў).
         Хвоi:
         1. l=2,50. => R= 0,80 см.
         2. l=2,30. => R= 0,73 см. - у самай сцежцы
         3. l=2,30. => R= 0,73 см.
         4. l=2,30. => R= 0,73 см. - на вышынi 3,5 м. раздвойваецца.
         5. l=2,25. => R= 0,71 см.
         6. l=2,22. => R= 0,70 см.
         7. l=2,20. => R= 0,70 см.
         8. l=2,10. => R= 0,80 см. - у леснiцы, што вядзе да вады.
         9. l=2,10. => R= 0,80 см.
         10. l=2,10. => R= 0,80 см.
         Елкi - ад l=2,25. => R= 0,71 см.i меней.
   2. За ручаінай а\л "Арленак" таксама растуць падобныя дрэвы. Большасць елкi. Каля 40-50. Радыўс " 60 - 75 см.
   3. Вялiкая хвоя расце на тэрыторыi аздараўленчага лагера "Зорька". Длiна акружнасцi - 2,40 метра. На вышынi прыкладна 4 метра, яна разтройваецца. Радыус - 77 см.
2. в. Сушчова Мазалаўскага с\с Віцебскага раена Радыўс хвоі 142 см.
3. в. Цяцеркі
      каштоўнае насаджэнне хвоі (R=0,7 -1 м) на беразе Дзвіны, на мясцовых могілках
4. А\летнік "Бярозка" каля в. Калінава
      Хвоя якая зраслася з бярозай
5. П. Лужасна
      Дуб, які зросся з ясенем. Каля стадыена тэхнікума і дарогі, што вядзе да гімназіі
6. в. Сакольнікі
      2 дуба ўзростам 150-200 гадоў. Уздоўж лясной дарогі ад в. Сакольнікі да в. Мазалава, каля р. Лужаснянцы.
7. 4 вялiкiя серабрыстыя таполi на беразе Дзвiны памiж купальняй а\л "Бярозка" i стадыенам а\л "Чайка" растуць
      1-я. l = 4,15. => R= 1,32 см.
      2-я. l = 4,00. => R= 1,27 см.
      3-я. l = 3,45. => R= 1,09 см.
      4-я. l = 2,63. => R= 0,83 см.
8. в. Пруднікі (цэнтар с\с), Гараноцкага раена, (каля турбазы "Лосвіда")
      вялікая хвоя і R= 0,85 м.
9. в. Малае Лосвіда Пруднікаўскага с\с Гарадоцкага раена
      вялікія серабрыстыя таполi на беразе возера Лосвіда. Радыўс больш за 1 метр.
10. в. Сасноўка Ноўкінскі с\с
       дуб-волат (радыус 0,85 м). Нездалек знаходзіцца яшчэ адзін, большы па памерах.

Валуны

1. Камень Любві каля вескі Доўжа /Мазалаўскі сельскавет Віцебскага раена/. 400 метраў на паўдневы-усход ад акраіны вескі, нездалек ад падстанцыі, на правым беразе ракі Храпаўлянцы ў 10 метрах ад урэза вады на адрэзку паміж азерамі Сярэднім і Малым. Шырыня: 250см; Дліна 160см , Вышыня 320см.
2. П. Лужасна
            Каля дома N 8,
            Каля дома N 9,
            На беразе ракі Дзвіна
3.    В. Мазалава
      На паўднева-усходняй ускраіне вескі, на левым беразе ракі Лужаснянка
4. В. Герасімава
      Непадалек ад лодачнай станцыі
5. Ч. станцыя Залучча
      У 100 метрах ад перакрыжавання шашы Віцебск-Гарадок і дарогі на
      в. Марыямпаль
      каля в. Лукі Віцебскага раена ў балоце і

іншыя аб'екты

1. п. Руба Віцебскага раена
      даламітавы парог на рацэ Дзвіна. Адзінае месца вырастання вадзянога імха Цынклідотуса Дунайскага (Cinclidotus Danubicus).
2. в. Лукі (В.Лятчанскі с\с)
      анамальная зона, дзе губляюцца ў часе
3. в. Марыямпаль Пруднікаўскага с\с Гарадоцкага раена
      Напалеонаўская дарога унікальны озерны аб'ект - отмель, месца вырастання рэдкіх раслін (цыкута) і пражывання жывел і птушак
4. Чыгуначная станцыя Лужасна Віцебскага раена
      месца, дзе зарэгістравана мінімальная тэмпература на Беларусі (-44і С у 1940 годзе)

   Гэты напрамак з'яуляецца адным з прыярытэтных. Гэта i мэта i сродак выхаваучай працы.
   Мэты:
   аздарауленне дзецей
   знаемства з гiсторыяй, геаграфiяй, геалогiяй, экалогiяй края,
   эстэтычнае задавальненне ад зносiн з прыродай,
   загартоуваюць свой арганiзм папулярызаваць веды аб родным краi праз турызм
   рознымi шляхамi, у тым лiку праз публiцыстычную дзейнасць у мясцовым друку;
   На аснове атрыманых звестак былi распрацаваны некалькi дзесяткау турыстычна-краязнаучых маршрутау па наваколлях Вiцебска, Гарадоцкiм, Аршанскiм, Шумiлiнскiм, Полацкiм, Талачынскiм, Сенненскiм i Рассонскiм раенах. Усе яны пракладзены з улiкам тых гiсторыка-культурных аб'ектау, якiя сустракаюцца на шляху. Прымалiся пад увагу i проста прыгожыя мясцiны, такiя фактары, як блiзасць да вады i шляхоу зносiн (галоуным чынам да чыгунак, таму, што гэта найбольш танны i зручны для турызму вiд транспарта).
   Такiя маршруты у наваколлях гарадоу маюць вялiкую пазнавальную i выхаваучую ролю. У час падрыхтоукi i правядзення пахода навучэнцы больш трывала знаемяцца з гiсторыяй, геаграфiяй, геалогiяй, экалогiяй края, атрымлiваюць эстэтычнае задавальненне ад зносiн з прыродай, загартоуваюць свой арганiзм.

   У гэтай галiне дзенасцi дасягнуты наступныя вынiкi:
   Падрыхтаваны турыстычна-краязнаучыя маршруты нядзельнага адпачынку у наваколлях Вiцебска. Гэтыя маршруты звычайна разлiчаны на адзiн дзень, што робiць iх прывабнымi для вялiкай колькасцi насельнiцтва, якiя не патрабуюць спецыяльнай падрыхтоукi, турыстычнага абсталявання i вялiкiх грашовых затратау. Дэталева распрацаваны 17 маршрутау
   Складзены спiс маршутау для аматарау i спецыялiстау
   Складзены спiс славутасцяу наваколляу Вiцебска. Ен утрымлiвае звесткi пра цiкавыя месцы наваколляу. Карыстаючыся гэтым спiсам можна ладзiць паходы па сваiм жаданнi. Асаблiвая карысць ад такой працы у тым, што у працы змешчаны матэрыялы пра тыя аб'екты, што раней не згадвалiся, але маюць надзвычайна важную ролю у гiсторыi i культуры Беларусi.
   Складзены спiс лiтаратуры "У дапамогу турысту - краязнауцу", якi утрымлiвау бы звесткi пра культурныя, гiстарычныя i прыродныя славутасцi, выдатныя мясцiны Вiцебшчыны. Такi спiс дапаможа групам, якiя распрацоуваюць свае асабiстыя маршруты;
   Выпрацована i тэстуецца методыка падрыхтоукi турыстычна-краязнаучых маршрутау.

   * У рэспублiканскiм конкурсе "Распрацоука лепшага турыстычна-краязнаучага пахода" у рамках конкурса "Наш край" наша праца заняла першае месца у краiне. Так сама бралi удзел у навукова-практычнай канферэнцыi "90 гадоу Вiцебскай вучэбнай археалагiчнай камiсii". У зборнiку выйшау асобны артыкул. 6-7.06.2001 удзел у рэспубл?канскай канферэнцы? "150 годоў А.П. Сапунову". Падрыхтаваны да выдання некалькi прац:
      "Методыка распрацоукi турыстска-краязнаучага пахода",
      "Спiс цiкавых i выдатных мясцiн у наваколлях Вiцебска",
      "Турысцка-экалагiчныя паходы ў наваколлях Вiцебска" i iншыя.

   Лiстапад 2000 - клуб занесены у рэспублiканскi рэгiстр экалагiчных арагнiзацый i аб'яднанняу Беларусi
   Матэрыяльная база: памяшканне, турыстычнае абсталяванне, кампутар, прынтар, сканер. Збiраецца бiблiятэка краязнаучай лiтаратуры i матэрыялау па гiсторыi, культуры, прыродзе, эканомiцы Вiцебшчыны i Беларусi.